Echte verbetering of oldtimer-regeling? Onze reactie op presentatie concept-vergunning ICL

De luchtvervuiling en stankoverlast van ICL Fertilizers moet flink omlaag. Dat is de insteek van de conceptvergunning die de Omgevingsdienst voor de verouderde kunstmestfabriek heeft opgesteld. Het concept wordt op 31 oktober gepubliceerd door de Omgevingsdienst. Daarna hebben belanghebbenden, zoals omwonenden maar ook het bedrijf zelf, zes weken de tijd om  te reageren op het concept. Dit heet: een zienswijze insturen. De nieuwe vergunning gaat mogelijk vanaf januari 2026 in.

Afgelopen week presenteerde de Omgevingsdienst de hoofdpunten uit het concept, tijdens een informatieavond in het Zonnehuis. Naast omwonenden waren hier ook gemeenteraadsleden, wethouder Van Weyenburg, statenleden (het equivalent van raadsleden, maar dan in de Provincie), gedeputeerde Olthof, de GGD en ICL zelf, in de zaal aanwezig. De Omgevingsdienst zal nog een verslag van deze avond publiceren.

Niet te harden stank

Bewonersgroep Adem Vrij aan het IJ verwelkomt elke verbetering van de huidige situatie, die nog altijd onacceptabel is. ICL overschrijdt de normen van de huidige, oude vergunning en omwonenden zijn daarvan dagelijks de dupe. Een ondraaglijke stank en een irriterende zoutzuurlucht drijven met de wind mee onze woonwijken in, van Tuindorp Oostzaan, Kadoelen en NDSM, tot in Houthavens en Amsterdam West – afhankelijk van de windrichting.

Zoutzuur-uitstoot

De handhaving, met af en toe een meting, en een bedrijf dat de opgelegde dwangsommen aanvecht bij de rechter, zorgt er momenteel niet voor dat ICL de huidige vergunning naleeft.

ICL mag maximaal van 30mg zoutzuur (per kubieke meter) uitstoten, werden tijdens metingen concentraties in de schoorsteen tot wel 2175 mg/nm³ gevonden. De druppelvanger die deze concentraties omlaag moet brengen, voordat de dampen de schoorsteen uitgaan, werkt niet of nauwelijks. ICL zadelt omwonenden op met dagelijkse wolken zoutzuur-uitstoot.

Oldtimer-regeling

Een “strengere” of “scherpe” nieuwe vergunning klinkt goed, maar wat betekent dat in de praktijk?

Omdat de fabriek van ICL heel oud is en de installaties in veel gevallen ook, wordt er niet gekeken naar wat vandaag de dag de strengste norm is voor bijvoorbeeld zoutzuur-uitstoot. In plaats daarvan wordt er gekeken naar wat er met de bestaande installaties in de verouderde fabriek, haalbaar geacht wordt voor het bedrijf om aan te voldoen.

In landelijke wetgeving voor industrie staat een norm van 3mg voor zoutzuur. Maar in de concept-vergunning voor ICL staat een norm van 12mg. Volgens de Omgevingsdienst is dit een gevolg van Europese regels. Omdat ICL met oude installaties werkt krijgen ze meer ruimte om te blijven vervuilen: een oldtimerregeling voor de verouderde fabriek dus.

Minder stank

In de nieuwe vergunning moet de stankoverlast met tenminste 72 procent omlaag, zegt de Omgevingsdienst. Er wordt onderscheid gemaakt tussen wat er de schoorsteen uitgaat (uitstoot of emissie), en wat er in woonwijken naar binnen waait (zogenoemde immissie). Hoe deze bepaling in de praktijk zal uitwerken moet de tijd leren. Duidelijk is dat omwonenden de verbeteringen liever gisteren dan vandaag doorgevoerd zien. ICL heeft eind augustus toegezegd dat de stankoverlast voor volgende zomer verholpen moet zijn.

Fabriek stilleggen

Adem Vrij aan het IJ is van mening dat de fabriek eerst de huidige problemen met stankoverlast en zoutzuur-uitstoot moet oplossen, en dat de fabriek tot die tijd moet worden stilgelegd. Nu wordt er gewoon doorgedraaid om aandeelhouders tevreden te houden, ten koste van de gezondheid en het welzijn van Amsterdammers.

Adem Vrij aan het IJ zal de conceptvergunning bestuderen wanneer die gepubliceerd wordt, en moedigt omwonenden en experts nadrukkelijk aan dat ook te doen. Wordt vervolgd!