Adem Vrij aan het IJ eist actie van Noord-Holland: Ontdek wat er gebeurde bij de Commissie Leefomgeving

Adem Vrij aan het IJ heeft de Provincie Noord-Holland toegesproken tijdens de vergadering van de Commissie Leefomgeving in Haarlem op 30 mei jongstleden. We eisten dringende actie tegen de stank en luchtvervuiling veroorzaakt door de oude kunstmestfabriek van ICL Fertilizers, die de gezondheid en het leef- en woongenot van bewoners van Amsterdam Noord ernstig aantast.

Bekijk hier onze inspraak bij de Provincie Noord-Holland, opgenomen en te vinden onder punt 4.a.

Hieronder lees je de volledige tekst van onze inspreekbijdrage die oorspronkelijk was voorbereid, maar die we hebben moeten verkorten tijdens de vergadering.

—

Geachte Gedeputeerde en Statenleden,

Graag richt ik het woord tot u namens Adem Vrij aan het IJ. 

Daarin hebben inwoners van Tuindorp Oostzaan en de NDSM buurt in Amsterdam Noord zich verenigd. We maken ons zorgen over de luchtkwaliteit in onze woonwijken en willen schone lucht en een gezonde leefomgeving.

Dat de oude kunstmestfabriek van ICL Fertilizers op deze locatie vlakbij woonwijken nog met business-as-usual kan doorgaan, is natuurlijk niet van deze tijd.

De stank en luchtvervuiling die de fabriek veroorzaakt, waait voornamelijk Tuindorp Oostzaan en de NDSM-buurt in, vanwege de dominante zuidwestelijke windrichting.

De voormalige scheepswerf NDSM is in de afgelopen jaren uitgegroeid tot een prachtige moderne woonwijk aan het IJ waar Amsterdammers met trots wonen. Maar met de lucht is het er niet pluis.

Zelf merkte ik de afgelopen jaren af en toe een vreemde geur op, maar ik kon niet achterhalen waar die precies vandaan kwam.

Afgelopen zomer veranderde er iets: het stonk vaker en heftiger, dus meldden we de geuroverlast bij de Omgevingsdienst. Na een geurinspectie koppelde de OD ons terug dat de stank van de nabijgelegen kunstmestfabriek kwam.

Inmiddels komt het regelmatig voor dat we midden in de nacht wakker worden door deze “scherpe, chemische, brandachtige” lucht waardoor we ons raam moeten sluiten. Alleen is het vaak dan al te laat, de nare lucht blijft hangen in onze slaapkamer. Ik hoef u niet uit te leggen dat dit een grote impact heeft op ons leef-en woongenot

Als gepromoveerd moleculair bioloog weet ik maar al te goed wat de impact van luchtverontreiniging op onze gezondheid kan zijn. Ik maak me daarom ernstige zorgen over de mogelijke risico’s van de lucht die wij inademen, en zeker ook voor de toekomstige generaties die hier zullen opgroeien.

In het naastgelegen Tuindorp Oostzaan zitten Amsterdammers zelfs al decennialang in de stank. 

Van het monitoren van de luchtkwaliteit is in geen van beide wijken sprake.

Graag neem ik u even mee terug naar 1989. Toen onderzocht de GGD, samen met de Universiteit van Wageningen, de stank in Noord met een zogenoemde snuffelploeg. Zij registreerden op vaste punten in Tuindorp Oostzaan en de Molenwijk wat voor stank er was, en 150 bewoners hielden hierover een dagboekje bij. Op basis van de windrichting kwamen de kunstmestfabriek en de soja-overslag als grootste bronnen van stankoverlast uit de bus.

We zijn inmiddels 35 jaar verder. De sluiting van de kunstmestfabriek aan de Fosfaatweg, waar door bewoners reikhalzend naar werd uitkeken, is gestrand.

ICL Group maakte afgelopen jaar netto ruim 600 miljoen euro winst, maar vindt de verhuizing en verduurzaming van de fabriek in Amsterdam economisch “niet langer opportuun”.

Dat is een klap in het gezicht van de Noorderlingen. Velen zitten al decennialang in de stank van ICL, sojafabriek Bunge, ontgassing van zeeschepen, en andere industrie. 

Over de mogelijke gezondheidseffecten van stapeling, ook wel cumulatie, van verschillende bronnen van luchtvervuiling, is nog veel te weinig kennis.

Gister sprak de Amsterdamse gemeenteraad over de gestrande verhuizing van ICL. Er werd een motie aangenomen die vraagt om gedegen onderzoek naar de luchtkwaliteit in de betreffende woonwijken. Daar zijn we heel blij mee. Tegelijkertijd moet dit nog te implementeren onderzoek naar mogelijke gezondheidsrisico’s – de raadsleden wijzen op de zorgelijk donkerrode vlek die de kankeratlas laat zien voor Tuindorp Oostzaan – geen excuus worden om de aanpak van de stank, die we vrijwel dagelijks waarnemen, te vertragen.

Amsterdammers uit Noord vragen daarom met klem aan Gedeputeerde en Provinciale Staten:

• Kijk serieus of de verhuizing van ICL vlotgetrokken kan worden. De belangen zijn groot, ook voor de bouw van broodnodige nieuwe woningen in Amsterdam. En dan zegt ICL eenzijdig de verhuisplannen af?

• Kom zo snel mogelijk met een gedegen en concreet actieplan waardoor de stank en luchtvervuiling eindelijk wordt gestopt

• Kijk kritisch naar recente jubelverhalen van ICL, over nieuwe technieken met wel heel fabelachtige stankreducties. Wij willen dat de stank snel en in de daadwerkelijke woonwijken stopt, niet alleen in mooie presentatie-slides of een charme-offensief in de media.

• Betrek bij uw acties ook een langetermijnvisie op industrie in de de provincie:: wilt u chemische industrie vlakbij woonwijken nog wel faciliteren? Hoort de productie van kunstmest, met geïmporteerde en eindige grondstoffen, met eindproducten die geëxporteerd worden, tot een economische activiteit waar Noord Holland echt baat bij heeft?

• Zorg voor luchtmeetpunten in Tuindorp Oostzaan en op NDSM, die meten hoe gezond of ongezond de lucht is die Amsterdammers hier inademen. 

Op naar een gezonde en schone leefomgeving, ook in Amsterdam Noord.

We zijn blij dat u dit onderwerp vanavond bespreekt, en horen ook graag wie er vanuit de provincie aanwezig zal zijn op de, door de Omgevingsdienst georganiseerde, avond voor bewoners op maandag 24 juni aanstaande.

Dank u wel.